Το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία προσδιορίζει βασικές προκλήσεις και δράσεις για την προστασία των περίπου 170 εκατομμυρίων εργαζομένων στην ΕΕ από εργατικά ατυχήματα και ασθένειες. Χρησιμεύει στην κινητοποίηση των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, των κρατών μελών, των κοινωνικών εταίρων και άλλων σχετικών ενδιαφερομένων γύρω από κοινές προτεραιότητες για την προστασία των εργαζομένων.

Οι προτεραιότητες του προηγούμενου πλαισίου (2014-2020) παραμένουν σχετικές σήμερα. Ωστόσο, απαιτείται περαιτέρω δράση στην ΕΕ για να καταστούν οι χώροι εργασίας κατάλληλοι για τις πράσινες, ψηφιακές και δημογραφικές μεταβάσεις, να αντικατοπτρίζονται οι αλλαγές στο παραδοσιακό εργασιακό περιβάλλον και να αντληθούν διδάγματα από την πανδημία COVID-19.

Υπό το πρίσμα αυτό, το στρατηγικό πλαίσιο 2021-2027 επικεντρώνεται σε τρεις στόχους:

• Πρόβλεψη και διαχείριση αλλαγών στον νέο κόσμο της εργασίας ·
• Βελτίωση της πρόληψης εργατικών ατυχημάτων και ασθενειών.
• Αύξηση της ετοιμότητας για τυχόν μελλοντικές κρίσεις υγείας.

Το πλαίσιο αποσκοπεί επίσης να διασφαλίσει ότι η ΕΕ διατηρεί τον ηγετικό της ρόλο στην προώθηση υψηλών προδιαγραφών για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία διεθνώς.

Ψηφιακή μετάβαση:

Οι ψηφιακές τεχνολογίες μπορούν να παρέχουν στους εργαζομένους, συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων με αναπηρία ή των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας, και στους εργοδότες τους ψηφιακές λύσεις για την υποστήριξη της υγείας και της ευημερίας τους. Μπορούν επίσης να βελτιώσουν την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων αναλαμβάνοντας επικίνδυνα και μονότονα καθήκοντα.

Ωστόσο, αυτές οι εξελίξεις μπορούν επίσης να δημιουργήσουν νέους κινδύνους ή να επιδεινώσουν τους υπάρχοντες κινδύνους για τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων. Ως αποτέλεσμα της πανδημίας, σχεδόν το 40% των εργαζομένων άρχισαν να εργάζονται εξ αποστάσεως με πλήρη απασχόληση. Μαζί με άλλες τάσεις εξ αποστάσεως εργασίας, όπως η μόνιμη συνδεσιμότητα, η έλλειψη κοινωνικής αλληλεπίδρασης και η αυξημένη χρήση της τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ), αυτό δημιουργεί ψυχοκοινωνικούς και εργονομικούς κινδύνους.

Στο πλαίσιο του νέου στρατηγικού πλαισίου, η Επιτροπή θα επανεξετάσει, μεταξύ άλλων, την οδηγία για τους χώρους εργασίας και την οδηγία για τον εξοπλισμό οθόνης οθόνης (έως το 2023).

Πράσινη μετάβαση:

Ενώ προετοιμαζόμαστε για ένα ουδέτερο για το κλίμα μέλλον, συμπεριλαμβανομένων των ευκαιριών που προσφέρει μέσω πράσινων θέσεων εργασίας, πρέπει να επανεξεταστούν οι τρέχουσες οριακές τιμές ορισμένων επικίνδυνων ουσιών που χρησιμοποιούνται σε υπάρχοντες και αναδυόμενους τομείς. Αυτό αφορά για παράδειγμα μόλυβδο και κοβάλτιο, επικίνδυνες ουσίες που χρησιμοποιούνται συχνά σε τεχνολογίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και στην παραγωγή μπαταριών. Ως μέρος του κύματος ανακαίνισης, που στοχεύει να καταστήσει τα κτίρια κατάλληλα για ένα κλιματικά ουδέτερο μέλλον στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η έκθεση στον αμίαντο μπορεί επίσης να αποτελέσει παράγοντα κινδύνου για την υγεία.

Σύμφωνα με το νέο στρατηγικό πλαίσιο, η Επιτροπή θα προτείνει προστατευτικές οριακές τιμές για τον αμίαντο στην οδηγία για τον αμίαντο στην εργασία (το 2022), για τον μόλυβδο και τα διισοκυανικά στην οδηγία για τους χημικούς παράγοντες (το 2022) και για το κοβάλτιο στην οδηγία για τα καρκινογόνα και τα μεταλλαξιογόνα ( Q1 2024).

Ψυχική υγεία:

Ήδη πριν από την πανδημία, τα προβλήματα ψυχικής υγείας έπληξαν περίπου 84 εκατομμύρια άτομα στην ΕΕ. Οι μισοί εργαζόμενοι στην ΕΕ θεωρούν ότι το άγχος είναι κοινό στο χώρο εργασίας τους και το άγχος συμβάλλει περίπου στο ήμισυ όλων των χαμένων εργάσιμων ημερών. Σχεδόν το 80% των διευθυντών ανησυχούν για το άγχος που σχετίζεται με την εργασία.

Ως αποτέλεσμα της πανδημίας, σχεδόν το 40% των εργαζομένων άρχισαν να εργάζονται εξ αποστάσεως με πλήρη απασχόληση. Αυτό θολώνει τα παραδοσιακά όρια μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής και μαζί με άλλες τάσεις εξ αποστάσεως εργασίας, όπως η μόνιμη συνδεσιμότητα, η έλλειψη κοινωνικής αλληλεπίδρασης και η αυξημένη χρήση των ΤΠΕ, έχουν δώσει και πρόσθετη αύξηση των ψυχοκοινωνικών και εργονομικών κινδύνων.

Σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους κοινωνικούς εταίρους, η Επιτροπή θα προετοιμάσει μια μη νομοθετική πρωτοβουλία σε επίπεδο ΕΕ σχετικά με την ψυχική υγεία στην εργασία, η οποία θα αξιολογεί αναδυόμενα ζητήματα που σχετίζονται με την ψυχική υγεία των εργαζομένων και προτείνει καθοδήγηση για δράση πριν από το τέλος του 2022.

Η πρόληψη των κινδύνων και η προώθηση ασφαλών και υγιών συνθηκών εργασίας συμβάλλει στην ευημερία και την υγεία των εργαζομένων και των οικογενειών τους. Βελτιώνει επίσης την παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα των εταιρειών. Εκτός από την ανθρώπινη επιταγή, υπάρχει επίσης μια ισχυρή οικονομική υπόθεση για υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία (OSH). Εργατικά ατυχήματα και ασθένειες κοστίζουν στην οικονομία της ΕΕ πάνω από 3,3% του ΑΕΠ ετησίως, ενώ εκτιμήσεις δείχνουν ότι για κάθε ευρώ που επενδύεται σε OSH, η απόδοση για τον εργοδότη είναι περίπου διπλάσια.

Επιπλέον, οι υγιείς επαγγελματικοί κανόνες υγείας και ασφάλειας βελτιώνουν τη βιωσιμότητα των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης, μειώνουν το κόστος της υγειονομικής περίθαλψης και βοηθούν στην αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων ενός γηράσκοντος πληθυσμού.

Ορισμένα παραδείγματα πρόληψης κινδύνου στην πράξη παρέχονται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA):

• Στην Κροατία, ένας κατασκευαστής αρωμάτων και προϊόντων περιποίησης αντικατέστησε την επικίνδυνη ρητίνη με τρισδιάστατη εκτύπωση για να κατασκευάσει καλούπια . Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης, για παράδειγμα, αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής και επαγγελματικού άσθματος και αύξησε σημαντικά τα επίπεδα παραγωγικότητας των εργαζομένων.
• Στην Εσθονία, μια εταιρεία καθαρισμού εισήγαγε μέτρα για τη μείωση του κινδύνου έκθεσης σε επικίνδυνες χημικές ουσίες σε καθαριστικά . Η εκτεταμένη εκπαίδευση, οι απλουστευμένες οδηγίες ασφάλειας και υγείας και η παροχή εξοπλισμού ατομικής προστασίας συνέβαλαν στην αποτελεσματικότητα της νέας προσέγγισης.
• Στη Γερμανία, αναπτύχθηκε μια ασφαλής και οικονομική διαδικασία για τον χειρισμό στόκων που περιέχουν αμίαντο στο τζάμι . Η διαδικασία είναι απλή και ανέξοδη, καθιστώντας δυνατή την εφαρμογή ακόμη και για τις μικρές επιχειρήσεις, και διασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι και οι πελάτες προστατεύονται από επιβλαβή επίπεδα αμιάντου.

Οι τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουν σημειώσει σημαντική πρόοδο στην ασφάλεια και την υγεία στην εργασία: μεταξύ 1994 και 2018, τα θανατηφόρα ατυχήματα στην εργασία μειώθηκαν κατά περίπου 70%. Η τρέχουσα νομοθετική διαδικασία σχετικά με τα όρια για το ακρυλονιτρίλιο, τις ενώσεις νικελίου και το βενζόλιο σύμφωνα με την οδηγία για τα καρκινογόνα και τα μεταλλαξιογόνα θα συμβάλει στην αύξηση της προστασίας από καρκινογόνες και μεταλλαξιογόνες ουσίες για περισσότερους από 1 εκατομμύριο εργαζόμενους.

Παρά την πρόοδο αυτή, υπήρχαν ακόμη περισσότερα από 3.300 θανατηφόρα ατυχήματα και 3,1 εκατομμύρια μη θανατηφόρα ατυχήματα στην ΕΕ των 27 το 2018. Επιπλέον, περισσότεροι από 200.000 εργαζόμενοι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες που σχετίζονται με την εργασία. Η διατήρηση και βελτίωση των προτύπων προστασίας για τους εργαζόμενους είναι συνεπώς μια συνεχής πρόκληση και αναγκαιότητα.

Το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία 2021-2027 προωθεί μια προσέγγιση «όραμα μηδέν» για τους θανάτους που σχετίζονται με την εργασία στην ΕΕ. Ο στόχος είναι η κινητοποίηση όλων των σχετικών φορέων της ΕΕ και των διεθνών φορέων γύρω από τον φιλόδοξο στόχο εξάλειψης θανάτων, ατυχημάτων και ασθενειών που σχετίζονται με την εργασία. Οι κύριοι παράγοντες από αυτή την άποψη είναι τα κράτη μέλη (ιδίως οι επιθεωρήσεις εργασίας), οι κοινωνικοί εταίροι, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι, η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) και άλλοι διεθνείς οργανισμοί.

Η πρόληψη των θανάτων που σχετίζονται με την εργασία θα είναι δυνατή μόνο με:

• Διεξοδική διερεύνηση ατυχημάτων και θανάτων στο χώρο εργασίας.
• Προσδιορισμός και αντιμετώπιση των αιτίων αυτών των ατυχημάτων και θανάτων ·
• Αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τους κινδύνους που σχετίζονται με εργατικά ατυχήματα και ασθένειες ·
• Ενίσχυση της επιβολής των υφιστάμενων κανόνων και οδηγιών.

Σήμερα, η Επιτροπή ξεκινά μια δεύτερη φάση διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους που θα διεξαχθεί έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2021. Σκοπός της διαβούλευσης είναι η συλλογή των απόψεων των συνδικαλιστικών οργανώσεων και των εργοδοτικών οργανώσεων της ΕΕ σχετικά με το περιεχόμενο της προβλεπόμενης δράσης της ΕΕ για αναθεώρηση. οδηγίες που προστατεύουν τους εργαζομένους από κινδύνους που σχετίζονται με χημικούς παράγοντες στην εργασία (σχετικά με τον μόλυβδο και τα διισοκυανικά) και την έκθεση στον αμίαντο κατά την εργασία. Η διαβούλευση πρώτου σταδίου ξεκίνησε από τον Δεκέμβριο του 2020 έως τον Φεβρουάριο του 2021. Με βάση τις απαντήσεις που ελήφθησαν, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχει ανάγκη για περαιτέρω δράση της ΕΕ.

Ο επαγγελματικός καρκίνος είναι η μεγαλύτερη αιτία θανάτων που σχετίζονται με την εργασία στην ΕΕ, που προκαλούνται κυρίως από έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες όπως ο αμίαντος. Τα διισοκυανικά άλατα είναι ευαισθητοποιητές του δέρματος και του αναπνευστικού (που ονομάζονται επίσης άσθματα) που προκαλούν δυνητικά επαγγελματικό άσθμα και δερματική επαγγελματική ασθένεια Ο μόλυβδος και οι ενώσεις του είναι βασικά επαγγελματικά επανατοξικά που επηρεάζουν τις αναπαραγωγικές λειτουργίες.

Κατά τη διαδικασία διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους, οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να αποφασίσουν να σταματήσουν τη διαδικασία και να διαπραγματευτούν μια συμφωνία μεταξύ τους. Εάν δεν δηλώσουν την επιθυμία τους να το πράξουν, η Επιτροπή θα προτείνει μια πρωτοβουλία το 2022.

Η πανδημία COVID-19 επηρέασε τα άτομα που εργάζονταν στους συνήθεις χώρους εργασίας τους, ιδίως οι βασικοί εργαζόμενοι στους τομείς της υγείας ή της φροντίδας είχαν αυξημένο κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό, ενώ εργάζονταν επίσης σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Οι άνθρωποι που εργάζονται από το σπίτι εκτέθηκαν σε ψυχοκοινωνικούς και εργονομικούς κινδύνους λόγω, μεταξύ άλλων, του θολώματος των ορίων μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, έλλειψης κοινωνικής αλληλεπίδρασης ή κακώς προσαρμοσμένων εργασιακών περιβαλλόντων.

Η πανδημία COVID-19 υπογράμμισε ότι η ασφάλεια και η υγεία στην εργασία είναι το κλειδί για την ασφάλεια των εργαζομένων και τη συνέχιση των βασικών υπηρεσιών. Έχει επίσης δείξει ότι τα μέτρα αυξημένης υγιεινής, μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων και υποστήριξης ψυχικής υγείας πρέπει να δοθούν μεγαλύτερη προτεραιότητα βελτιώνοντας την επικαιρότητα και την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης τέτοιων κρίσεων. Πρέπει να αναπτυχθούν περαιτέρω συνέργειες μεταξύ OSH και δημόσιας υγείας.

Με βάση αυτά τα μαθήματα, η Επιτροπή θα ξεκινήσει μια εις βάθος αξιολόγηση των επιπτώσεων της πανδημίας και της αποτελεσματικότητας των κοινοτικών και εθνικών πλαισίων ΕΑΥ για την ανάπτυξη διαδικασιών έκτακτης ανάγκης και καθοδήγησης για την ταχεία ανάπτυξη, εφαρμογή και παρακολούθηση μέτρων σε πιθανή μελλοντική υγεία κρίσεις, σε στενή συνεργασία με παράγοντες της δημόσιας υγείας.

Η Επιτροπή θα συνεργαστεί με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία (EU-OSHA) για την ανάπτυξη υποστηρικτικών εργαλείων και καθοδήγησης ώστε οι εργοδότες να συμμορφώνονται με τη νομοθεσία για την ασφάλεια και την υγεία στην εργασία. Αυτά τα εργαλεία θα αφορούν συγκεκριμένα τις πολύ μικρές και τις μικρές επιχειρήσεις. Η Επιτροπή θα καλέσει επίσης τα κράτη μέλη να παρέχουν βελτιωμένη καθοδήγηση και κατάρτιση για μέτρα εκτίμησης κινδύνων και πρόληψης, ιδίως σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και ΜΜΕ.

Τα κονδύλια της ΕΕ, ιδίως το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τα κονδύλια της πολιτικής συνοχής, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κινητοποίηση επενδύσεων για δράσεις στον τομέα της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία. Πάνω από το ήμισυ του νέου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ και του NextGenerationEU θα υποστηρίξει τον εκσυγχρονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδίως μέσω επενδύσεων στην έρευνα και την καινοτομία, τις πράσινες και ψηφιακές μεταβάσεις, την ετοιμότητα, την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα.  

Άλλα διαθέσιμα κεφάλαια είναι:

• το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Plus (ESF +), το οποίο μπορεί να υποστηρίξει μέτρα για την προώθηση της βιώσιμης και ποιοτικής απασχόλησης και της κοινωνικής ένταξης ·
• το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), το οποίο μπορεί να συμβάλει σε καλύτερα προσαρμοσμένα περιβάλλοντα εργασίας, ψηφιακές λύσεις και εξοπλισμό ·
• το νέο πρόγραμμα της ΕΕ για την υγεία «EU4Health 2021-2027», το οποίο θα παράσχει επίσης σημαντική υποστήριξη στην καταπολέμηση του καρκίνου και θα συμβάλει στην πρόληψη των ασθενειών και στην προώθηση της υγείας σε έναν γηράσκοντα πληθυσμό και στην αυξημένη παρακολούθηση των απειλών για την υγεία.

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη να επικαιροποιήσουν και να καταρτίσουν τις εθνικές τους στρατηγικές ασφάλειας και υγείας στην εργασία σύμφωνα με αυτό το στρατηγικό πλαίσιο – σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους – προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα νέα μέτρα θα φτάσουν στον χώρο εργασίας.

Η εφαρμογή αυτού του στρατηγικού πλαισίου θα υποστηρίζεται από: (i) ενισχυμένη βάση αποδεικτικών στοιχείων, μέσω της έρευνας και της συλλογής δεδομένων τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε εθνικό επίπεδο · (ii) ισχυρός κοινωνικός διάλογος · (iii) κινητοποιημένη χρηματοδότηση, μεταξύ άλλων μέσω κοινοτικών πόρων · (iv) βελτιωμένη επιβολή και παρακολούθηση της ισχύουσας νομοθεσίας · και (v) ευαισθητοποίηση και ανάπτυξη ικανοτήτων.

Η σύνοδος κορυφής του OSH του 2023, η οποία συγκεντρώνει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους, την ΕΕ-OSHA και άλλους σχετικούς ενδιαφερόμενους, θα επιτρέψει την αποτίμηση της προόδου σε αυτό το φιλόδοξο πλαίσιο καθώς και μια αξιολόγηση της προσαρμογής υπό το φως του ταχέως μεταβαλλόμενου πλαισίου.

Στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία 2021-2027

Έγγραφο εργασίας του προσωπικού των υπηρεσιών της επιτροπής που συνοδεύει το στρατηγικό πλαίσιο

Συνοπτική έκθεση που συνοδεύει το στρατηγικό πλαίσιο

Δελτίο τύπου: Επαγγελματική ασφάλεια και υγεία σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο εργασίας

Ενημερωτικό δελτίο: Ασφάλεια και υγεία στην εργασία σε έναν μεταβαλλόμενο κόσμο εργασίας